جامعه شناسی

آنچه که مربوط به مقولهء مدیریت می‌شود در مجموعهء نظام‌های خلاق قابل بررسی است. بخصوص‌ مدیریت برای هر سیستم ویژگی خاصی دارد. بدون این‌ اصل مدیریت از نقش اصلی خود باز می‌ماند. به عبارت بهتر مدیریت در فضائی میان استقلال سیستم و همکاری و تبادل آن قابل تجلی است.

فرهنگ بشری تاکنون دوره‌هایی بسیار طولانی و پیچیده را پشت‌ سر گذاشته است. یکی از درخشان‌ترین این دوره‌ها گذر از دوره شفاهی به دوره‌ کتابت است. مبداء دوره کتابت در فرهنگ بزرگ انسانی با پیدایش خط و بدنبال آن شکل‌گیری کتاب و کتابت آغاز می‌شود.

پرسش از اندیشه مارکس، پرسش از چگونگی تحولات اجتماعی است. بر این اساس تحلیل ما از اندیشه مارکس نیز با همین پرسش آغاز می‌شود. به طور کلی و در رابطه با اندیشه مارکس می توان موضوع تحولات اجتماعی را با یک پرسش اساسی آغاز کرد. از منظر اقتصاد سیاسی آیا موضوع تضاد میان کار و سرمایه می‌تواند به عنوان یک تضاد و تامل و اصلی در عصر سرمایه‌داری عمل کند یا آن که این تضاد نیز تابع موقعیتی است که نیروهای مولد در آن قرار دارند و پرسش هم این است که چرا باید در آنتاگونیسم این تضاد، تنها اقتصاد سیاسی وارد میدان شود و اثری از فرهنگ نیست.

قدرت توجه، شرط ورود به حیطه زندگی فعال است. قدرت توجه اشاره به آغازین مرحله زایش و خلاقیت دارد. قدرت توجه بخشی از مهمترین ویژگی هرفرهنگ است یعنی، آنچه که نشانگر نوع یک فرهنگ است، از قدرت توجه همان فرهنگ به عناصری خاص از زندگی بازمی گردد، اما دقت کنید که برخی پدیدارها هستند که در هر فرهنگی توجه پذیر نمی شوند و اگر یک فرهنگ نتواند زمینه های اصلی توجه به آن پدیدارها را پیدا کند، آنگاه آنها خارج از اراده آن حوزه فرهنگی، آنقدر تغییرمی کنند تا به شکل قابل شناخت آن فرهنگ و آن آدمیان درآیند.

دوستی هم داری؟ با خونسردی بسیار گفت: نه. بسیار متعجب شدم، به او گفتم: این مشکل توست، یا دوست‌یابی مشکل بقیه هم کلاسی‌هایت هم هست؟

«در یک جامعه بنیاد اصلی فعالیت خلاق از درون‌ گروههائی بر خواهد خاست که توانسته‌اند میان تخیل‌ فردی و عقل اجتماعی رابطه برقرار کنند اینان بی‌شک‌ روشنفکران و کارآفرینان‌اند.» (از کتاب جهان انسانی، انسان جهانی)

اصلی مهم می‌گوید هرچه از طریق آزمون نهادهای خرد به نهادهای میانی و از آن به نهادهای کلان اجتماعی گام‌گذاریم، روندی از تکامل و بالندگی شخصیت، از مستقل به هم بسته را دنبال خواهیم کرد و همین طور برعکس، فقدان آزمون در نهادهای خرد منجر به انتزاعی شدن جریان فعالیت در نهادهای کلان می‌شود و جریان بالندگی شخصیت معنوی و همبسته را مسدود کرده و جریانی از بازی قدرت را در فضایی سیاسی پدید می‌آورد.

آنچه یک اندیشمند و نظریه‌پرداز را از بقیه جدا می‌کند،‌توان او در نگاه به گذشته و آینده و تجلی این دو در نظریه‌ای قابل‌اجراست. اگر شریعتی را یک نظریه‌پرداز بخوانیم، آن‌گاه باید این پرسش را مطرح کنیم که آیا او نیز چنین کرده است؟ برای پاسخ به این پرسش در آغاز باید ضرورت‌هایی که هر نظریه‌پرداز با آنها روبه‌رواست را مورد تحلیل قرار دهیم.

«کلوتس»، در «جمهوری جهانی» خود، که یکی از متون خواندنی در زمینهء مدائن فاضله است، می گوید: «من از هوشیاری مستبدین کمتر می ترسم تا از سهل انگاری آزادیخواهان». از نظر کلوتس و بسیاری دیگر از معاصران او، رفتارهای جمعی انقلابیون فرانسه هم «هیئتی» بود و هم افراد عضو این هیئت ها هیئتی رفتار می کردند. او می نویسد: «این هیئت ها خطرناکند چرا که نمی توان آنها را به پیروی از قانون واداشت. در حقیقت واداشتن یک فرد به پیروی از قانون بسیار سهل تر از واداشتن یک هیئت به پیروی از آن است».

داستایوسکی روزی نگرانی خود را از آنارشی چنین بیان کرد: «ترکیب عشق به بشریت با نفرت از مردم یکی از خطرات مهلک نهفته در سیاست مدرن است.»* یکی از دلایل ظهور تروریسم در نیویورک به ماهیت این شهر مربوط می گردد. نیویورک را باید نقطه تلاقی دو مکانیسم کاربرد معکوس فیزیک و متافیزیک تعریف کرد.*