مسئلهی تکنولوژی در سنت روشنفکری ایران، همیشه بغرنج بوده و در بسیاری از موارد نتوانسته مرز خود را از گفتمان ارتجاعی و ضدتجدد که بعدها سلطهی سیاسی نیز یافت، جدا کند. انجام عملیاتهای فضایی اخیر در کشورهای مختلف از جمله در امارات و آمریکا و فرستادن کاوشگر به سطح سیارهی مریخ، برخی از گزارههای آشنا در نزد برخی از اندیشهورزان چپ دربارهی تکنولوژی را زنده کرده است و مطالعه برخی از یادداشتها موجب شد من این پرسشها را با خودم مطرح کنم: آیا میتوان شوق دیدن عکسها و تصاویری که کاوشگر مریخ برای ما فرستاده است را نادیده گرفت و آن را یکسر به منافع قدرت سیاسی ربط داد؟ آیا عطش ما برای فهم امکانات و وسایلی که چنین کاوشی را ممکن کرده است، صرفا ناشی از سادگی ماست و اینکه ما مسحور تبلیغات رسانهها قرار گرفتهایم؟ آیا میل به مکاشفه صرفا میل به تخریب طبیعت و سلطه بر آن است؟
بیشتر بخوانید »گذری بر زندگی متفکر تنها و تأملی بر وضع اسفناک روشنفکری در ایران
یادداشت وارده؛ به بهانه یادبود، به دلیل قصور گذری بر زندگی متفکر تنها و تأملی بر وضع اسفناک روشنفکری در ایران محسن قانع بصیری بسیار دقیق نیازهای حال حاضر جامعه ایرانی را درک کرده بود. عجب آنکه آخرین آثارش در نقد جریان روشنفکری و نیز وضعیت دموکراسی در ایران دقیقاً …
بیشتر بخوانید »محسن قانع بصیری: تأمل در دیالکتیک سه جزیی، تنها راه نجات!
گفتگوی محمد میلانی با محسن قانع بصیری در روزنامه اعتماد استاد خیلی متشکرم از این که دعوت بنده را پذیرفتید. در واقع نیت ما بر این شد که کتاب «ما و جهان نیچهای» بیژن عبدالکریمی مبدا بحث ما شود و در واقع از آنجا به گونهای پیش برویم که وارد …
بیشتر بخوانید »کتاب «غرب زدگی، بسته بندی نوستالژیک تاریخی» منتشر شد
کتاب «غرب زدگی، بسته بندی نوستالژیک تاریخی» منتشر شد. این کتاب که توسط نشر قطره منتشر شده است، بر اساس نقد نظریه غربزدگی جلال آل احمد شکل گرفته است.
بیشتر بخوانید »روشنفکران از نقد اندیشه تا حضور اجتماعی
میگویند روزی به مرحوم سیدابوالحسین جلوه که از حکمای مشائی دوره قاجار بود گفتند: «این سید جمال الدین اسدآبادی علم زیاد میداند.» او گفت: «بلی، علم زیاد میداند اما تکلیف خود را نمیداند.» مرحوم جلوه با این پاسخ نشان داد که مهمترین معضل روشنفکران در ایران ضعف آنها در پیگیری هویت مستقل برای خود است و در عین حال آنها قادر نیستند مبانی اقتدار فرهنگی خود را از طریق نقد خود در مرکز رویداد پیدا کنند و به همین دلیل بیشتر سرگشتهاند.
بیشتر بخوانید »از حضور سرد و یخ زده تا حضور شهود آفرین
یکی از بدترین آفات روشنفکری چه در شکل سنتی و چه در شکل مدرن آن، جزمیت است. بازتاب طبیعی چنین جزمیتی ظهور اخلاق ضد توسعه و ضد ارتباط است که به صورت غرور تجلی می کند. غرور یکی از بازتابهای طبیعی روند خشک شدن اندیشه است و خود موجب بروز رفتارهایی چون نابردباری در شنیدن و دیدن می شود. این نوع خاص از روشنفکران با کتابها بیشتر سرخوشند تا با سوژه ها. آنها پرسشگر نیستند، بی تاب نیستند، آنها مدام حکم صادر می کنند. بیشتر رفتار حاکمان سیاسی را دارند تا عارفان اهل فرهنگ. به همین دلیل آنان ناتوان در برقراری ارتباط با سوژه های مقابل خودند. حتی شهود آنها، نوع خاصی از ترکیب نابهنجار و مقلدانه از گفته ها ونوشته های دیگران است.
بیشتر بخوانید »کار روشنفکر دریوزگی قدرت نیست
یکی از نخستین پیشگامان همراهی با ماهنامهء «گزارش» برای سامان یافتن نقد جریان روشنفکری معاصر ایران، همکار گرانمایهمان آقای محسن قانع بصیری بود که چاپ مقالهء ایشان با عنوان «مشکل روشنفکران؛ ترجمه یا خلاقیت؟» در شمارهء ۵۴ ماهنامه توجه محافل علاقهمند را جلب کرد. ایشان در ادامهء همان بحث، و با مورد استناد قرار دادن یکی از کتابهای دکتر داریوش شایگان، موضوع را از زاویهء دیگری مورد بحث قرار دادهاند که در این شماره مطالعه میفرمایید.
بیشتر بخوانید »