نویسنده در این کتاب بر آن است تا دو مقوله‌ی اطلاعات و آگاهی، در روابط فرد و جامعه و در عوامل متغیر اجتماعی نظیر سیاست، اقتصاد و فرهنگ را تبیین نماید.

یکی از مهمترین مباحث در مدیریت نهادهای کار موضوع‌ بسیار مهم انگیزش است. بدون شناخت مدیر از انگیزه‌های‌ کارکنان و استفاده به موقع از این انگیزه‌ها هیچ مدیری قادر نخواهد بود از پس دیوار تکرار و افت کیفیت کار سازمان خود به‌ آنسوی توسعه گام گذارد.

عماّل را که عملی‌دهند ایشان را وصیّت باید کرد تا با خلق خدای تعالی، نیکوروند و از ایشان جز مال حق نستانند و آن نیز به مدار او مجاملت طلب‌ کند و تا ایشان را دست به ارتفاعای نرسد آن مال نخواهند که چون پیش‌ از وقت خواهند، رعایا را رنج رسد و در هنگام ضرورت، به نیم دوم‌ بفروشند و از آن مستاصل و آواره شوند و اگر کسی از رعیت درمانده‌ و به گاو شخم حاجت مند گردد، او را وام دهند و سبکسار دارند، تا بر جای بماند و از خانه خویش به غربت نیافتد. 

موضوع آموزش کارکنان مقوله‌ای نو نیست. خواجه نظام الملک در سیاست‌نامه از این که چرا رسم و قاعده آموزش کادرها در سازمان‌های کار حکومتی برآفتاده است اظهار گله و شکایت می‌کند. او می‌گوید:

موضوع مهم و اساسی‌ در مدیریت، تبیین رفتارها و روش‌های کار مدیر تحت‌ شرایط خاص است. معمولا این رفتارها را با توجه به‌ شرایط مختلف مورد طبقه‌بندی قرار داده‌اند. مثلا در رابطه با چارت تشکیلاتی و موضوع بخش‌های مختلف آن و یا در رابطه‌ با شرایطی نظیر بحرانی بودن و یا نبودن (مدیریت بحران) و از این‌ قبیل.

یک نگاه به جریان بالندگی و تکامل هنر در جوامع مختلف انسانی ما را بسوی چند اصل مهم در این حوزه راهنمایی می کند اینان عبارتند از:

جامعه مدنی جامعه‌ای است که در آن مقوله سیاست از طریق سازمانهای کار اقتصادی و فرهنگی کنترل و اداره می‌شود. به عبارت دیگر ویژگی مهم جامعه مدنی در آشکار شدن نوعی جریان تبدیل تدریجی نظم سیاسی به نظم فرهنگی از طریق فعالیت سازمانهای کار اجتماعی است، البته به شرطی که این سازمانهای کار، مسلح به ابزار پژوهش شده باشند. در حقیقت تبدیل جامعه سنتی با نیروی سیاسی یک سویه به جامعه مدنی با نیروی تبدیلی اقتصاد، هنگامی میسر شد که بخش اقتصاد توانست مسلح به پژوهش شود و از این طریق مدام به آنتروپی خود، مهار کنترل را وارد سازد. در این گفتگو برآنیم که ویژگیهای این نوع از تبدیلها را در دو گروه جوامع با توسعه شتابان و کند ارزیابی کنیم و به خصوص نقش نیروهای مختلف جامعه را بر این روندهای تبدیلی آشکار سازیم.

آنچه که باید آن را مهم‌ترین معظل مدیریت نامید، حاصل تضاد و درگیری‌هایی است که میان دوگرایش عادت و تغییر (خلاقیت) در درون‌سازمان پدید می‌آید. این تضاد نه تنها به دلیل ضرورت‌ وجود این دو خصلت شکل می‌گیرد بلکه عوامل درونی نیز بن‌ مایه‌های نوعی مقاومت در برابر تغییر درسازمان کار را می‌آورند. به‌ ویژه در کشور ما که بیشتر نهادها وسازماه‌های دولتی، شبه‌ دولتی‌اند و به علت تغییر جایگاه بیمارگونه دو انگیزه مادی و معنوی در این‌سازمان‌ها این معضل با نیروی بیشتری در مقابل‌ ساختار مدیریت قرار می‌گیرند.

شاید هیچ موضوعی در مدیریت مهمتر و مهجورتر از اخلاق‌ نبوده است. علت آنست که با آمدن مدرنیزم و عقلائی شدن‌ مدیریت، موضوع اخلاق در سایه عقل قرار گرفت و تبدیل به‌ امر غیر قابل تحلیل شد(اخلاق از منظر اجتما عی به تبارشناسی‌ مربوط می‌شود و از نظر فردی به موضوع آرزوهای درونی فرد که زاینده ارزش‌هایش می‌باشد).

 هیچ مقوله‌ای به اندازهء "قدرت‌" از جاذبه و خطر آکنده نیست. دامنهء جاذبه قدرت بسیار وسیع است و از این‌رو حضور در چنین‌ دامنه‌ای نیاز به شجاعت است. علت چنین ویژگی‌هایی در تغییر شکل مداوم قدرت است. قدرت مدام در حال تغییر است. اصولا تمایز میان دو فرد صاحب قدرت را می‌توان در نسبتی که میان خود و این تغییرات‌ برقرار می‌سازند شناسایی کرد. از نقطه نظر کلی هر چه قدرت‌ فرهنگی به قدرت سیاسی کاهش یابد می‌توان نمادی از بلاهت‌ را مشاهده کرد و بر عکس هر چه قدرت سیاسی به قدرت‌ فرهنگی تبدیل شود، با روندی از توسعه روبه‌رو می‌شویم، بطوریکه مدیریت این تبدیل را مدیریتی هوشمند می‌خوانند.