اقتصاد سیاسی

مدخل: سـالیان متمادی این طرز تـلقی و تـفکر در جهان رایج بود که فعالیتهای اقتصادی باید هرچه بیشتر در اختیار دولت باشد، و این‌طور قضاوت می‌شد که واحدهای خصوصی در‌ پی جلب منافع شخصی و حداکثر نمودن سود و بدنبال ضعف دولت‌ها، به خصیصهء خودخواهی و انحصار قـدرت گرایش می‌یابند. از نگاه پیروان آن نظریه، نهادهای دولتی یک حامی اجتماعی …

‌‌‌اقـتصادی‌: تعاریف توسعه حتی با تغییر حکومت‌ها هم نباید تغییر کند در آستانه سال 37، سالی که می‌باید تکلیف‌ برنامهء‌ سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی، و فرهنگی روشن شود، ما هنوز با تعریف دقیقی از توسعه، راههای‌ حصول به آن و نیز موانعی واقعی کـه تـاکنون سد راه ما برای خروج از‌ مرحله‌‌ توسعه نیافتگی بوده‌اند آشنا نشده‌ایم. پندار عمومی این …

نوشته ای که پیش رو دارید بخشی از گفتگوی با محسن قانع بصیری، علی محمد بنکدارپور، مرتضی بهشتی، تقی کبریت ساز توکلی، سید حسین سلیمی با مصاحبه کنندگی جهانگیر بلوچ در مجله گزارش است که با عنوان: «گزارش ویژه: خصوصی سازی خروج از بن بست صنعت و اقتصاد یا بن بست دیگر؟!» (مجله:«گزارش» آذر 1372 – شماره 33 و 34 …

علاقه ایرانی‌ها به فنون اروپایی‌ها مقایسه صنعت نفت با صنعت دخانیات در ایران، تا به امروز این نکته را روشن می‌کند که اگر در زمانی که قرارداد دارسی منعقد می‌شد، شرایطی شبیه قرارداد رژی پیش می‌آمد، آیا صنعت نفت و به ویژه صنایع شیمیایی کشور، به ظرفیت فعلی می‌رسید؟ در مقابل این نکته را نیز به خوبی می‌دانیم که صنعت …

آغاز دولتی شدن اقتصاد با وجود تمامی مشکلات اساسی دوره فترت میان افول صفویه تا مشروطه، خارجی‌ها از مهارت و استادی ایرانیان در چرم‌کاری سخن می‌گویند. مطالعه بسیاری از سفرنامه‌ها، ما را به این نکته هدایت می‌کند که مهارت‌های صنعتی فردی در ایران، در بیشتر شاخه‌ها قابل توجه بوده است، اما این مهارت‌ها هیچ‌گاه در بنگاه‌های اقتصادی متمرکز نشدند و …

یکی از مهمترین ویژگی های یک جامعه روبه توسعه را باید در شاخص مفهومی جستجو کرد که آن را امنیت فعال نام می گذاریم. امنیت فعال یکی از مقولاتی است که به چهار نکته مهم زیر اشاره دارد:

مرحوم قانع بصیری پژوهشگری پرکار و نظریه‌پردازی توانا بویژه در زمینه فرهنگ صنعتی شدن بود. همچنین در عرصه روزنامه‌نگاری در نوع خود صاحب سبک بود و شاگردان زیادی را در این حوزه پرورش داد. ماهنامه کیمیا، نخستین نشریه تخصصی پتروشیمی بود و سپس سردبیری ماهنامه مدیریت و مجله آریانا گردشگر از جمله نشریاتی بودند که وی سردبیری آنها را به عهده داشت. در آخرین بخش از تجمیع آثار نامبرده، قریب به ۷۰۰ عنوان مقاله از وی در این مجلات و سایر مجله‌ها و روزنامه‌ها گردآوری شده است.

اشاره: در سال ۱۳۸۱، نشست میان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاونان و مدیران وی با وزیر صنایع و معادن و معاونان و مشاوران و مدیران او برگزار شد. حاصل این نشست تأسیس شورایی به نام شورای فرهنگ و صنعت بود. ریاست این شورا به دکتر محمدعلی نجفی که از یک سو سابقه فعالیت های فرهنگی را تجربه کرده و چندین سال نیز رئیس سازمان برنامه و بودجه بود رسید. این شورا پس از انجام کارهای مقدماتی میزگردی برگزار کرد که در آن از طیف های مختلف فکری حضور داشتند. عبدالحسین آذرنگ، سیدمحمد اعرابی، مهدی بهادری نژاد، غلامعلی حداد عادل، مسعود نیلی، محسن قانع بصیری و... نخستین هم اندیشی فرهنگ و صنعت را برگزار کردند. در این هم اندیشی که به یک میزگرد تبدیل شد، بحث های مختلفی انجام شد. با توجه به اهمیت موضوع، بخشی از سخنان محسن قانع بصیری از کارشناسان ورزیده در فرهنگ و صنعت را برای اطلاع خوانندگان ارجمند انتخاب کرده ایم که در زیر می آید:در فرصت های بعدی، سخنان دیگر افرادی که در این هم اندیشی حضور داشتند را تقدیم خواهیم کرد. یادآور می شویم، متن حاضر عیناً از کتاب چاپ شده توسط «وزارت صنایع و معادن» درج می شود.

جامعه شناسان بشر را موجودی اجتماعی توصیف کرده اند. بدین معنی که هر فردی ذاتاً نیاز به روابط با محیط اجتماعی خود دارد. اهمیت غیرقابل انکار این روابط را هنگامی به درستی درمی یابید که خود را در موقعیت تنها در شهری قرار دهید چون تهران. تصور کنید روزی از خواب بیدار و متوجه شوید که جز شما دیگر کسی در این شهر ساکن نیست، همه رفته اند و شما تنها صاحب یک شهر شده اید. اگر در ترس دچار ایست قلبی نشوید، شانس آورده اید. اما تجربیات بعدی شما از این هم مهم تر است. به یکباره تمامی آرزوها و خواسته های قلبی تان هیچ و پوچ می شوند. زمانی در حضور دیگر آدمیان در آرزوی داشتن خانه مستقل و ماشینی شیک بودید ولی اکنون یک شهر پر از خانه و ماشین دارید که برای شما بی ارزش شده اند. حالا شما تنها یک آرزو بیشتر ندارید اینکه با یک همنوع خود روبه رو شوید تا بتوانید با او کلامی رد و بدل کنید و از این هراس کلافه کننده تنهایی رهایی یابید.

پس به عبارت دیگر، هستی شناسی تکنولوژی در مرکز توجه هایدگر قرار می گیرد. از نظر او اگر نسبت ما با هستی از طریق روند وحدت و کثرت برقرار می شود، پس در تکنولوژی نیز همین روند باید مورد توجه قرار گیرد. کوشش هایدگر برای یافتن چنین روندی از تحرک، آنگاه به بن بست می رسد که وی تنها تکنولوژی معطوف به ماشین فیزیکی را مورد پرسش قرار می دهد یعنی همان اشتباهی که مارکس نیز گرفتار آن شد و نتوانست در تبیین رابطه کار با انسان؛ کار را تبدیل به متغیری خلاق کند چرا که اگر کار به صورت متغیر خلاق دیده نشود نقش فرد آشکار نخواهد شد، زیرا اتوماسیون و تکرار خصلتی جمعی است و در نهایت دیدگاه جمعی را به فردی که می اندیشد، تحمیل می کند. اگر مارکس در نهایت این خصلت جمعی- اتوماسیونی را پذیرفت هایدگر این خصلت را به چالش گرفت و از این رو تکنولوژی را سد راه تحرک به سوی هستی تصور کرد.