اقتصاد سیاسی

آنچه که مربوط به مقولهء مدیریت می‌شود در مجموعهء نظام‌های خلاق قابل بررسی است. بخصوص‌ مدیریت برای هر سیستم ویژگی خاصی دارد. بدون این‌ اصل مدیریت از نقش اصلی خود باز می‌ماند. به عبارت بهتر مدیریت در فضائی میان استقلال سیستم و همکاری و تبادل آن قابل تجلی است.

انتخاب «باراک اوباما» سر و صدای زیادی در جهان و امریکا به پا کرد. شاید در آغاز چنین به نظر آید که این ماشین تبلیغاتی بوده است که توانسته است چنین کند، اما واقعیت بسی پیچیده تر از این برداشت سطحی است. برای پاسخ به این پرسش که با انتخاب آقای اوباما جهان وارد چه تحولاتی خواهد شد ناچاریم چند نکته مهم زیر را یادآور شویم.

نویسنده کتاب «مارکس و تکنولوژی» نظریات مارکس درباره اقتصاد و سیاست را در عصر حاضر ناقص خواند و گفت: در عصر کنونی برخلاف گذشته، کار عامل متغیر است، نه کالا. اکنون رابطه سرمایه‌دار و نیروی کار با دوران حاکمیت اتوماسیون فرق دارد، زیرا سرمایه‌داری نظیر «بیل گیتس» با کارمندانش سر یک میز نهار می‌خورد!

رویدادهای یک قرن اخیر نشان می‌دهند که‌ هنوز نظام زاینده اقتصاد توسعه در ایران، به دلیل‌ وجود وارونگی در ساختار روابط اقتصاد سیاسی‌ کشور پدیدار نشه است. همان‌طور که می‌دانید با ظهور جوامع مدرن، دو نیروی مهم در مقابل هم‌ قرار گرفتند که عبارت بودند از: اول نیروی سیاسی‌ -تحکمی که از سوی حکومت به سوی مردم به‌ حرکت در می‌آید، و دوم نیروی اقتصاد توسعه‌ (اقتصاد متکی به پژوهش) که از سوی جامعه به‌ سوی حکومت حرکت می‌کند.

افسانه‌ها و اسطوره‌ها از موجودی به نام دوالپا سخن‌ می‌گویند. قدرتی اهریمنی که بر شانه‌ات سوار شده و آنچنان‌ زانوان خود را بدور گردنت به فشار وا می‌دارد که تو گوئی از درد جان تهی می‌کنی و حاضر می‌شود هر چه بگوید گوش‌ دهی و بهر جا که می‌خواهد بروی. او را سواری دهی. تنها با یک‌ اشاره کوتاه متوجه می‌شوید که نیروی زانوانشان را از دلارهای نفتی اخذ می‌کنند و آن دردی که باعث می‌شود تا تو را به اطلاعت از آنها وادارد، همان نیازهائی است که در زندگی خود با آنها درگیری.

فرهنگ بشری تاکنون دوره‌هایی بسیار طولانی و پیچیده را پشت‌ سر گذاشته است. یکی از درخشان‌ترین این دوره‌ها گذر از دوره شفاهی به دوره‌ کتابت است. مبداء دوره کتابت در فرهنگ بزرگ انسانی با پیدایش خط و بدنبال آن شکل‌گیری کتاب و کتابت آغاز می‌شود.

برای ایجاد یک ساختار نظری و عملی برای‌ امنیت ملی و منطقه‌ای ناگزیریم به تصویری‌ صحیح از ژئوپلتیک سیاسی-اقتصادی و فرهنگی ایران دست یابیم. به عبارت بهتر سه‌ حوزهء ارتباطی باید برای طرح امنیت ملی ایران‌ در سطح جهانی مورد ارزیابی قرار گیرد:

پرسش از اندیشه مارکس، پرسش از چگونگی تحولات اجتماعی است. بر این اساس تحلیل ما از اندیشه مارکس نیز با همین پرسش آغاز می‌شود. به طور کلی و در رابطه با اندیشه مارکس می توان موضوع تحولات اجتماعی را با یک پرسش اساسی آغاز کرد. از منظر اقتصاد سیاسی آیا موضوع تضاد میان کار و سرمایه می‌تواند به عنوان یک تضاد و تامل و اصلی در عصر سرمایه‌داری عمل کند یا آن که این تضاد نیز تابع موقعیتی است که نیروهای مولد در آن قرار دارند و پرسش هم این است که چرا باید در آنتاگونیسم این تضاد، تنها اقتصاد سیاسی وارد میدان شود و اثری از فرهنگ نیست.

آموزش در کلیت خود نظامی است که می‌تواند قدرت‌ برون‌گیری و درون‌زایی دانش را در استفاده‌کنندگان خود پدید آورد. به همین مناسبت نیز آموزش از سه مرحله سوادآموزی، (برون‌گیری علامات) ، علم‌آموزی (برون‌گیری دانایی موجود) و زایش علم (ایجاد قدرت تحلیل انتقادی و یا زایای علوم) عبور می‌کند. مراحل اول و دوم آموزش را، آموزش‌های مدرسی یا آسکولاستیک و مرحلهء سوم را آموزش‌های خلاق یا معرفتی نام‌ می‌گذاریم. به طور کلی ساختارهای آموزش در دوران‌های اول و دوم را ساختارهای دو جزیی می‌نامند.

می‌گویند روزی به مرحوم سیدابوالحسین جلوه که از حکمای مشائی دوره قاجار بود گفتند: «این سید جمال الدین اسدآبادی علم زیاد می‌‌داند.» او گفت: «بلی، علم زیاد می‌داند اما تکلیف خود را نمی‌داند.» مرحوم جلوه با این پاسخ نشان داد که مهمترین معضل روشنفکران در ایران ضعف آنها در پیگیری هویت مستقل برای خود است و در عین حال آنها قادر نیستند مبانی اقتدار فرهنگی خود را از طریق نقد خود در مرکز رویداد پیدا کنند و به همین دلیل بیشتر سرگشته‌اند.